آلودگی اکوسیستم زمین توسط فلزات و شبه فلزات مسمومیت زا مسئله ای جهانی است. با افزایش جمعیت کره زمین و نیاز بشر به منابع طبیعی )آب، غذا، انرژی( و مواد فلزی روز به روز بردامنه آلودگی افزوده می شود. بهداشت انسان با مصرف فلزات مسمومیت زا از طریق تنفس، غذا، آب آشامیدنی تحت تاثیر قرارگرفته و در دراز مدت و به طروق مختلف علایم آنها بروز می نماید. مثال بارز آن، افت بهره هوشی، اختلال در عملکرد اندام حیاتی، سرطان،بیماری های مزمن همراه با درد، ناتوانی و سپس مرگ است. بیماری های بسیاری ناشی از آلودگی فلزات مسمومیت زا در تاریخ گذشته و حال جوامع بشری، حیوانی و گیاهی مشاهده شده است. نقش یک ژئوشیمیست محیطی این است که که به طریق علمی منابع و علل آلودگی های ناشی از فلزات مسمومیت زا را شناسایی نموده و از آنجایی که این فلزات تاثیر منفی بر حیات موجودات دارند، در جهت کاهش و حذف آنها تلاش نماید. این امر با علم به منشاء و مدل های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی موثر بر انتقال، واکنش، ته نشست و تجمع فلزات مسمومیت زا در اکوسیستم محیطی امکان پذیر است. با فراهم شدن دانش مورد نظر، تمامی دانشمندان محیطی )نظیر زمین شناس، شیمی دان، زیست شناس، مهندسان محیطی، فیزیک دان و هواشناس( همراه هم گردآمده تا مدل ها و روش هایی را در حفاظت از اکوسیستم جهانی ارائه دهند.تلاش هماهنگ آنها ارائه استراتژی هایی جهت زدودن آلودگی های ناشی از فلزات مسمومیت زا در جوامع امروزی است.
کتاب مورد نظر در هشت فصل تنظیم شده است.در فصل اول ضمن معرفی انواع فلزات مسمومیت زا، ویژگی های ژئوشیمیایی و همچنین خطرات ناشی از آنها را بر بهداشت بشری مورد بحث قرار می دهد. در فصل دوم ضمن بررسی منشأ فلزات مسمومیت زا ناشی از فرآیندهای طبیعی)فعالیت های آذرین، رسوبی، دگرگونی، هوازدگی، خاک، آب و اتمسفر( به اهمیت فعالیت های انسانی)نظیر آبیاری، آفت کش ها، معدن کاری، پساب، زباله های جامد صنعتی و خانگی( در تولید آنها می پردازد. در فصل سوم انتقال پذیری فلزات مسمومیت زا در محیط های مختلف آبی، خاکی و هوا بحث و در خصوص نقش موجودات در انتقال فلزات و سپس به بررسی چرخه محیطی عناصر در اتمسفر، آب و خاک پرداخته و تجمع زیستی فلزات مسمومیت زا را مورد بحث قرار می دهد. در فصل چهارم انواع زمینه فلزات مسمومیت زا و همچنین تعیین حد زمینه و آلودگی را به روش های آماری تحلیل نموده و حداکثر مجاز آلودگی عناصر را در خاک و آب بحث می کند. در فصل پنجم نمونه برداری از اتمسفر، خاک، آب، رسوب، موجودات زنده گیاهی، جانوری و انسانی را جهت تعیین فلزات مسمومیت زا تحلیل می نماید. فصل ششم تاکید به انواع تجزیه نمونه ها، همچنین مواد برای نمونه برداری نظیر ذرات معلق، آب، خاک، اندام های گیاهی و جانوری دارد. در فصل هفتم شاخص های محاسبه آلودگی فلزات مسمومیت زا در خاک، آب از جمله شاخص های فاکتور آلودگی، فاکتور ریسک اکولوژیک، فاکتور غنی شدگی، شاخص انباشتگی زمین شناسی را در حالت منفرد و مرکب، روش های آماری چند متغیره از جمله ماتریس همبستگی، تحلیل فاکتوری و تحلیل خوشه ای مورد بحث قرار می گیرد.در فصل هشتم راهکارهای اصلاحی، تصفیه مواد آلوده شده به آلاینده های فلزات مسمومیت زا از جمله روش های تصفیه فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی در خاک ها، آب ها، رسوبات، مناطق معدنی اسیدی و اتمسفر بحث می کند.
فهرست مطالب